Co powinieneś wiedzieć o rozmieszczeniu drzew w ogrodzie?

Wybór i rozplanowanie drzew w ogrodzie, powinny być szczególnie dobrze przemyślane. Drzewa sadzimy na lata, stanowią one szkielet ogrodu. Nie da się ich co chwilę przesadzać, jeśli dojdziemy do wniosku, że nie pasują do koncepcji. Posadzone w nieodpowiednim miejscu, mogą powodować szkody i frustrację właściciela ogrodu oraz sąsiadów. Jak zatem planować nasadzenia drzew? Co brać pod uwagę? Jakie zachować odległości: od domu i ogrodzenia? O tym właśnie dowiesz się z tego wpisu.

O doborze roślin (także drzew) - pisałam TUTAJ. Zachęcam Cię do przeczytania wpisu, bo dziś nie będę powielała, tamtych spostrzeżeń.

Pytanie o rozplanowanie drzew zadała mi Asia, wypełniając krótką ANKIETĘ.

Najpierw oceń jaką ilością miejsca dysponujesz. Pamiętaj, że drzewa rosną nie tylko na wysokość, ale też na szerokość. Mówisz, że to oczywiste? Cóż... zdarzyło mi się zapytać osobę sadzącą buk (bo akurat taka ładna siewka gdzieś rosła i czemu by jej nie przygarnąć) - czy nie będzie jej przeszkadzała korona o 20. metrowej średnicy, na działce niewiele większej szerokości... mina tej osoby - bezcenna (!). Więc powtórzę raz jeszcze - przed zakupem zawsze sprawdź maksymalne rozmiary jakie drzewo osiąga.

Niech Cię nie zwiedzie, że drzewa rosną powoli - po kilkunastu latach będą już solidne. Oczywiście jedne gatunki rosną wolniej (np. dąb), a inne szybciej (np. brzoza). Co nie zmienia faktu, że jak będzie za duże to ktoś będzie miał z nim kłopot - albo Ty, albo Twoje dzieci (albo sąsiad).

Duży ogród daje duże możliwości. Pamiętaj tylko, że szerokiej koronie drzewa odpowiada szeroki system korzeniowy (który trzyma drzewo, żeby się nie wywróciło). Takie silne korzenie mogą naruszać fundamenty budynków, ogrodzeń, mogą deformować ścieżki, więc nie mogą się znajdować w ich pobliżu.

Szeroka korona to także duży cień pod nią. Ma to znaczenie w przypadku skupiska drzew (samotnie rosnącemu - słońce da radę). Może to być zaletą (np. w parku cudownie jest spacerować pod wysokimi drzewami), a może być wadą - bo cienisty zakątek ciężej zagospodarować, nie chce tam rosnąć trawa, a wybór roślin ozdobnych jest ograniczony (co nie znaczy niemożliwy - można tam urządzić "tajemniczy ogród"). Poza tym wielkie drzewa pochłaniają dużo wody i substancji odżywczych z podłoża, co stwarza trudne warunki roślinom rosnącym pod nimi.

Z drugiej strony długowieczne drzewa nie wymagają zbyt dużej pielęgnacji, a stanowią rzucający się w oczy walor ozdobny.

W małym ogrodzie sprawdzą się okazy dorastające do 6-8 m wysokości. Wiele gatunków występuje w odmianach spełniających ten wymóg i karłowych. Poznasz je po tym, że w łacińskiej nazwie odmiany będzie słowo: ‘Nana’, ‘Nanum’ lub ‘Compacta’, (np. jesion wyniosły Fraxinus excelsior - to drzewo wysokości 40 m i szerokości 30 m, a Fraxinus excelsior ‘Nana’ - to jego mniejsza forma, do 4 m wysokości i ok 3 m szerokości).

Także drzewa owocowe, w większości są niskopienne i znakomicie się sprawdzą w małych ogrodach (i jest z nich pożytek... przy założeniu, że będziesz je pielęgnować).

Jako mała dziewczynka bardzo nie lubiłam zagrabiania liści. Niestety po sąsiedzku rosło wiele, starych okazów i jesienią wiatr niósł wszystkie liście na nasze podwórko. Wrrr...

Teraz mi się odmieniło i nie wyobrażam sobie, ogrodu bez drzew liściastych. To byłaby wielka strata. Dlaczego?

Bo drzewa liściaste poprawiają mikroklimat: osłaniają przed palącym słońcem, zwiększają wilgotność powietrza, chronią przed wiatrem, dostarczają tlenu, zatrzymują kurz i zanieczyszczenia, chronią przed hałasem.

Liście szumią, uspokajają, wprowadzają dynamizm, ruch. Wiosną czeka się z niecierpliwością aż się pojawią, latem przesiadują na nich ptaki i wiją gniazda w ich gałązkach; jesienią - są kolorowe, a niektóre pachnące (np. liście grujecznika japońskiego - jesienią pachną ciasteczkami, niektórzy mówią że watą cukrową).

A że spadają i trzeba je grabić? Nauczyłam się, że nic nie zbiera liści tak skutecznie jak kosiarka (niby kosisz trawę, a liście też znikają). Nie zamierzam Cię jednak przekonywać, że z opadłymi liśćmi nie ma roboty. Tych drobnych (np. z brzozy) - być może nawet nie zauważysz, bo wiatr szybko przemieści je dalej, ale duże i ciężkie (np. z orzecha włoskiego) - trzeba sprzątnąć samemu. Umówmy się - zadbany ogród wymaga pracy. Nie rezygnuj jednak z drzew liściastych - ich urok wynagrodzi Ci te późnojesienne niedogodności.

Także owocujące drzewa wymagają więcej pracy, bo owoce trzeba zebrać (w przeciwnym razie grozi Ci chmara much i os).

Jeśli masz szczęście posiadania widoku na wysoką zieleń sąsiednich działek, las lub grupy wyniosłych drzew - to wykorzystaj to i połącz optycznie swój ogród z otaczającym krajobrazem. Jest to szczególnie istotne w małych ogrodach. Nie sadź żywopłotu, który ten widok zasłoni i wprowadzi silnie zaakcentowaną granicę, zmniejszając i zamykając przestrzeń. Masz świetną okazję zapożyczyć wizualnie przyległy teren i wywołać wrażenie, że Twoja działka jest większa. Przy okazji zyskasz dobre tło, na którym Twoje rośliny będą się wyraźnie rysować.

Drzewa przeznaczone do oglądania z bliska: rosnące niedaleko wejścia do domu, strefy wypoczynku lub po prostu znajdujące się w małym ogrodzie – powinny być szczególnie efektowne. Ich wyróżnikiem może być niezwykły pokrój (kolumnowy, kulisty, stożkowy), szczególnie uformowana korona (zwisająca, parasolowata, skrzynkowa), liście o wyjątkowym kształcie, kolorze lub ładnie przebarwiające się jesienią czy też kwiaty i owoce.

Nie ma przepisów regulujących posadowienie drzew na działce, ale logika i doświadczenie podpowiadaj:

Dotyczy to szczególnie drzew dużych i szybko rosnących, których korzenie mogą uszkodzić fundamenty, a gałęzie – zagrozić oknom, dachowi, czy elewacji. Liście opadające jesienią - mogą zapychać rynny. Odległość drzewa od domu powinna być nieco większej niż promień korony dorosłego drzewa (dlatego - znowu powtórzę - te wymiary trzeba znać).

Korzenie mogą zagrozić fundamentom, a gałęzie przechodzące do ogrodu sąsiada mogą mu przeszkadzać, zacieniając jego ogród, zrzucając liście - i awantura gotowa. Sąsiad może żądać od Ciebie obcięcia gałęzi przechodzących na jego stronę, a jeśli nie zareagujesz – sam może to zrobić. Mało tego - jeśli Twoje drzewo uszkodzi ogrodzenie lub jakieś elementy na posesji sąsiada, to może on się ubiegać o naprawienie szkód lub zwrot kosztów.

Ale jeśli sąsiad jest fajny, a macie bardzo małe ogródki - to wystarczy, że on ze swojej strony posadzi śliwkę, a Ty wiśnię (tak żeby gałązki częściowo przechodziły) i oboje możecie korzystać z owoców - takie cudowne rozmnożenie. Dlatego dobrze utrzymywać ciepłe, albo chociaż poprawne relacje z sąsiadem.

Korzenie drzew mogą łatwo uszkodzić instalacje podziemne. Także wysokie drzewa sadzone pod liniami z prądem są problematyczne. Ich położenie sprawia, że wymagają obcięcia gałęzi, po którym są zdeformowane i brzydkie.

Drzewa wpływają na mikroklimat nie tylko ogrodu, ale i domu. Dlatego warto wykorzystać ich pozytywny wpływ. Od południowej strony możesz sadzić drzewa liściaste. Latem liście osłonią dom przed palącym słońcem, sprawiając że nie będzie się tak nagrzewał. Za to w okresie bezlistnymi, słońce będzie mogło go dogrzać.

Od strony południowej i południowo-zachodniej posadź drzewa owocowe. Taka lokalizacja korzystnie wpłynie na ich owocowanie. Zaś z drugiej strony domu (północnej, północno-wschodniej i południowo-wschodniej) - sprawdzą się drzewa i krzewy iglaste, jako ochrona przed zimnym wiatrem, co szczególnie docenisz zimą.

W kolejnym artykule opiszę kilka polecanych przeze mnie gatunków drzew, które nie powinny przysporzyć kłopotów nawet zupełnie zielonym.

Mam nadzieję, że odnajdujesz tu wskazówki dla siebie. Jeśli dopiero zastanawiasz się jak zaplanować swój ogród marzeń - zapoznaj się z tym PDF. Znajdziesz w nim wskazówki do samodzielnego ocenienia potrzeb i możliwości co do ogrodu oraz dowiesz się jak wykonać podkład do przyszłego projektu.